Er moet me iets van het hart...

Heb jij dat nou ook wel eens? Soms bekruipt mij het gevoel dat ik de wereld niet meer begrijp. Zo was er laatst de week van De Euthanasie. Bij mij riep dat het gevoel op dat Euthanasie gepromoot wordt. En dat kan toch niet de bedoeling zijn?

Begrijp me goed, ook al heb ik zelf niets met Euthanasie, ik respecteer het wel als iemand daarvoor kiest. Uit onderzoek blijkt dat een heel klein percentage mensen daadwerkelijk overlijdt door Euthanasie. In 2016 was dat ongeveer 4% van alle sterfgevallen. Daaruit blijkt dus dat 96% van alle overledenen ‘gewoon’ een natuurlijke dood zijn gestorven.

In de media hoor ik veel over ‘waardig sterven’ en over ‘eigen regie’ voeren. Toch vraag ik mij af wat er ‘onwaardig’ is aan het leven ten einde leven. Is het geen waardig einde als iemand zijn of haar leven helemaal uit wil leven?

Ik denk dat dit ook samenhangt met de vraag of mensen zich bewust zijn van het verschil tussen angst voor de dood of angst om te sterven. Daar zit in mijn beleving een groot verschil tussen. Ik hoor vaak mensen zeggen dat ze niet bang zijn voor de dood, als ik dan op een ander moment vraag of ze bang zijn om te sterven blijkt het bij velen ineens anders te liggen. Daar is men vaak wel bang voor… want de vragen ‘wat hangt mij boven het hoofd?’ en ‘hoe gaat het allemaal?’ beginnen dan ineens op te spelen.

Al broedende bekruipt mij het gevoel dat Euthanasie weleens een ‘veilig’ sterven zou kunnen zijn. Ik heb altijd een zekere bewondering en respect gehad voor mensen die durfden te kiezen voor Euthanasie en dat respect is er nog steeds. Tegelijkertijd is er het afgelopen jaar ook iets verschoven in mij. Want wat betekent het te kiezen voor een natuurlijk dood? Betekent dat misschien een stukje ‘mensontwaarding’? Wat hangt er boven het hoofd van iemand die zijn/haar natuurlijke dood afwacht? Krijgt hij/zij te maken met (ernstige) pijn? Met benauwdheid? Stinkende wonden? Slecht ruikende adem? Incontinentie? Uren rochelen met open mond? Ernstige vermagering of juist opgeblazen worden door medicijnen? Noem maar op, allemaal zaken die niet ondenkbeeldig zijn bij een natuurlijke dood en die door de keuze voor euthanasie deels of misschien wel grotendeels te voorkomen zijn.

De keuze voor Euthanasie is een keuze voor sterven met een arts en verpleegkundige naast je bed. Met naasten erbij die je er zelf graag bij wilt hebben. Met een afscheidsritueel wat je zelf met naasten vorm kunt geven. Door weg te zakken in een diepe slaap en het ‘sterven’ wellicht niet bewust mee te maken.

Hoe het ook kan zijn voor deze of gene; voor mij betekent het een stukje verschuiving, verdieping of hoe je het ook maar noemen wilt. Door jarenlange ervaring aan het bed van stervenden heb ik geleerd dat er nooit één waarheid is. Er zijn altijd nog andere manieren om ernaar te kijken en mee om te gaan.

Zo werd ik onlangs benaderd door een verpleegkundige die namens haar team advies vroeg voor een cliënt situatie. Deze cliënt had er samen met zijn partner voor gekozen bepaalde levensverlengende handelingen uit te voeren. Uiteindelijk duurde het hele proces veel langer dan verwacht. Een paar teamleden hadden het gevoel dat er sprake was van onmenselijk lijden, van onnodig medisch en verpleegkundig handelen. Het duurde en het duurde maar. Een aantal teamleden had het erg moeilijk omdat het voor hun gevoel over allerlei grenzen ging. Wel was er sprake van nachtelijke sedatie zodat hij ’s nachts wat kon bijtanken.

Op mijn vraag hoe de cliënt de dagen doorbracht en beleefde was het antwoord dat hij er iedere dag weer het beste van maakte. Dat hij positief was en eruit peurde wat eruit te peuren was. Ondanks alle pijn, ongemak en aftakeling. De teamleden vonden het zien van die worsteling erg moeilijk. Mijn vraag was toen of zij er misschien ook anders naar konden kijken? Het was blijkbaar meer iets van hen dan van de cliënt en zijn partner. Ja, was het antwoord, maar hoe dan? Er is immers de mogelijkheid voor 24 uurs palliatieve sedatie? Of misschien was de tijd wel rijp voor de Euthanasie waar al langere tijd een verklaring voor was?

Mijn antwoord was dat een andere manier van kijken kan zijn dat je durft te zien hoeveel ‘lef‘ het vraagt om de natuur zijn gang te laten gaan. Hoe ‘stoer‘ het is om de controle in die zin uit handen te durven geven en te laten komen wat komt. Van hoeveel ‘moed‘ het getuigd het leven ten einde te durven leven. Toen werd het stil aan de andere kant van de lijn…    ‘Ja…’, hoorde ik toen, ‘wat mooi om er op die manier naar te kijken. Dit schept ruimte. Hier kan ik echt iets mee en ga dit zeker ook zo bespreken met mijn collega’s’.

Nu ben ik erg benieuwd naar jouw ervaringen op dit gebied. Hoe kijk jij ernaar?