We vinden nogal wat...

In de loop der jaren zijn we eraan gewend geraakt om overal een mening over te hebben. En niet alleen een mening te hebben  maar die ook uit te dragen. Ook in de zorg ‘want dan ben ik het maar kwijt’, hoor ik dan. Ik vraag me echter af of wij onze mening niet te belangrijk zijn gaan vinden…

Wikipedia zegt hierover: een mening (Indogermaans moino: wissel, ruil) is een in de mens aanwezige subjectieve opvatting, dan wel attitude, ten opzichte van toestanden, gebeurtenissen of andere personen. Zowel een individu als een groep kan een mening bezitten. Een mening heeft betrekking op een onderwerp. Ensie.nl zegt: een mening is een subjectieve opvatting van een individu of groep of een bepaalde houding ten opzichte van een bepaald onderwerp. Met subjectief wordt bedoeld dat de opvatting niet is gebaseerd op feiten.

Het zegt meer over jou dan over de ander

In heel veel situaties, zowel werk als privé, voegt onze mening helemaal niets toe voor de ander. Of de ander moet concreet vragen wat jij ervan vindt. Ergens iets van vinden zegt dus meer over jou dan over de ander. Misschien herken je het als ik zeg dat ik mensen ken die graag vertellen wat ze ervan vinden als je iets nieuws hebt: ‘het staat je echt niet!’ of “ik zou dat nooit gekozen hebben!’. En dat terwijl je nergens om gevraagd hebt. Wat moet je daar dan mee? Moet je er überhaupt iets mee? Volgens mij niet, als je slim bent laat je het je ene oor in en het andere oor uitgaan. Het andere oor uit laten kan is soms heel lastig, dat geef ik grif toe.

Eerlijk zijn, ook aan een sterfbed…

In gesprek met zorgverleners hoor ik ook nogal eens dat iemand zegt altijd eerlijk te willen zijn. Al pratende komen dan allerlei situaties boven tafel. Zo worstelen zij ook nogal eens met ‘verwardheid’ van stervenden in de laatste dagen of uren. In die fase zien we nogal eens dat de stervende iets ziet wat wij niet zien. Zo hoor je dan bijvoorbeeld: ‘Ze komen er allemaal aan’ of ‘De zwarte koets rijd al voor’.

Bij een zorgverlener die ‘altijd eerlijk’ wil zijn, hoor ik dan wel eens: ‘U zegt dat u iets ziet, ik zie echter niets’. Ik vertrouw erop dat het met alle goede bedoelingen gebeurd. Toch blijft voor mij de vraag wat dit toevoegt voor de stervende? En voor de eventuele familie die erbij aanwezig is? Je bent er toch om hen allemaal te steunen? Of ben je er om altijd ‘eerlijk’ te zijn? En wat is eerlijk zijn dan? Betekent eerlijk zijn dat je altijd je mening moet verkondigen? Of kun je ook eerlijk zijn zonder dat wat jij denkt en vindt te verkondigen?

Ik weet niet of het waar is dat stervenden mensen of dingen ziet die wij niet zien. Misschien ben ik al eerder een keer gestorven en weet ik het niet meer, misschien hebben we alleen dit leven en kan ik het dus helemaal niet weten. Net zo goed als ik niet zeker weet of er leven is na de dood. Ik ben ervan overtuigd dat er meer is tussen hemel en aarde dan wij zien, maar hoe of wat? Ik weet niet hoe het is om dood te gaan dus het lijkt me dat we juist naar stervenden zouden kunnen luisteren en van hen leren.

Hoe zou de stervende mevrouw X zich voelen als ze hoort dat jij niets ziet? Wat doet dat met haar? Voelt zij zich gehoord? Of raakt ze mischien wel in verwarring? Al broedende komt bij mij de vraag op wat goede zorg is? Is dat altijd zeggen wat in jouw beleving de waarheid is? Of kun je ook aansluiten bij de beleving van de stervende en toch eerlijk blijven?

Wat ik in deze situaties doe is alleen maar aansluiten bij de beleving van de stervende. Als hij/zij nog in staat is antwoord te geven vraag ik door: ‘Wie zijn het?’ en ‘Hoe vindt u dat?’ of ‘Waarvoor  komt de zwarte koets?’ of Waar is de zwarte koets voor?’ en ook dan weer ‘Hoe vindt u dat?’. Bijna altijd zijn het eerder overleden naasten en bijna altijd vindt de stervende het fijn, geruststellend, mooi, lief, etc.

Als de stervende niet meer reageert op vragen is het zaak om nabij te zijn. Goed te observeren, maakt hij/zij een rustige indruk of lijkt hij/zij angstig te zijn? Zijn er naasten vlak bij waar hij/zij misschien goed op reageert? Ik heb een situatie meegemaakt van een meneer die erg onrustig was. Hij was niet meer aanspreekbaar. Toen ik zijn kinderen vroeg (mooie, liefdevolle, fijne) herinneringen op te halen aan hun jeugd zagen we hem ontspannen. Op enig moment lag hij met een glimlach om zijn lippen.

Tot slot

Als je in staat bent jezelf even te parkeren met alles wat je vindt en denk, pas dan sluit je echt aan bij de stervende. Op dat moment voeg je echt iets toe, dan ben je echt tot steun. Zowel voor stervende als voor de naasten. En vergis je niet, ‘er zijn’ hoeft niet alleen in de terminale zorg. ‘Er zijn’ past in vele situaties, zowel privé als in je werk. Door ‘er te zijn’ en aan te sluiten bij de beleving van de ander kun je veel goed doen en de dag van de ander tot een goede dag maken. Daarover een volgende keer meer.

Ik ben erg benieuwd of jij weleens aan een sterfbed hebt gestaan waarbij de stervende iets of iemand zag die de andere aanwezigen niet zagen? Hoe was dat? Hoe werd er gereageerd? Ik hoor heel graag van je!

Als je het liever niet in een reactie hieronder plaatst mag je me ook een e-mail sturen: info@trainenmetzorg.nl